Op deze site vindt u informatie aangaande de cursus: Perspectieven op geluk; Levensfilosofie vanuit de oosterse en westerse traditie
Voor vragen over de lesstof kunt u contact opnemen met de docent M.E. van der Tuuk
Voor andere vragen kunt u contact opnemen met de Verdieping Assen.
tijd: maandagavond van 19:30 tot 22:15 uur
data: 28 okt – 4 okt – 18 okt – 25 nov 2019
adres: Gazellenlaan 24, Assen
programma (tekst & dia’s worden later toegevoegd & kunt u dan downloaden) 
–> klik op de blauw-onderstreepte link om te down-loaden
klik vervolgens op het download-symbool rechts-boven om het op te slaan
1] genieting
De westerse cultuur staat ambigu tegenover de relatie tussen gevoel en verstand. Het christendom en de Verlichting hebben ons geleerd om verleidingen te weerstaan, en onze emoties en impulsen te onderdrukken. De Romantiek heeft ons geleerd de kille ratio te wantrouwen, en met de opkomst van de geseculariseerde consumptie-maatschappij lijkt geluk soms synoniem met genot. Is geluk een gevoel, en zo ja kun je geluk nastreven door je gevoel te volgen? Of is er op de langere termijn toch een belangrijke rol weggelegd voor het verstand? Dit zijn geen moderne vragen, maar vragen van alle tijden. De antieke filosofie heeft er dan ook interessante antwoorden op. Aan de hand van Epicurus’ hedonisme en het stoïcisme behandelen we het thema ‘genot’. Vervolgens zullen we de link leggen met de moderne acceptance and commitment therapy.
–> Störig over Epicurus en de Stoa (p. 168-177) / powerpoint dia’s
–> kunst van het genieten / ACT – introductie / ACT – uit je hoofd / ACT – principes /
2] toewijding
Duurzaam geluk vereist toewijding, en toewijding vereist doelgerichtheid, geduld en discipline; eigenschappen die in de moderne aandachtseconomie moeilijk zijn te cultiveren. Karaktervorming speelt echter al vanaf haar ontstaan een hoofdrol in de levensfilosofie. Confucius zag rituelen en omgangsvormen niet alleen als pijlers van de beschaving, maar ook als het medium waarbinnen het individu zijn persoonlijke karakter vormt en zijn medemenselijkheid cultiveert. Aristoteles zag geluk als het hoogste doel, maar niet als zodanig na te streven; geluk is eerder een bijproduct van beoefening van deugdzaamheid. De moderne positieve psychologie haakt in op deze benadering van karaktervorming als voorwaarde voor geluk.
–> Störig over Confucius (p. 72-79) en Aristoteles (p. 162-163) / powerpoint dia’s
–> Aristoteles – Ethica – boek 1 & boek 2 / positieve psychologie / zin of nonsense? /
–> video: toewijding & vakmanschap / Mihaly Czikszentmihalyi: flow / Aristoteles /
3] onthechting
Geluk opgevat als bevrediging van behoefte of verlangen opent de weg naar een voortdurend streven naar het opheffen van gebrek, leed en frustratie. Dit streven vormt ons ego, maar is tevens de oorzaak van dat we onzelf en de ander tekort doen. We gaan zozeer op in onze geconditioneerde gedragspatronen, emoties, denkbeelden en (voor)oordelen dat we niet ontvankelijk zijn voor de ervaring van wat zich aandient in het hier & nu. Een meer onthechte, reflectieve levenshouding stelt ons in staat meer open te staan; voor de ander, alsook voor die aspecten van ons psychische zelf die we verontachtzamen. Deze levenshouding stelt ons in staat beter te handelen in harmonie met onszelf en onze omgeving. Zowel het boeddhisme & taoisme, alsook het populaire mindfulness, bieden handvatten hiervoor.
–> Störig over Boeddhisme (p. 35-49) en Taoïsme (p. 75-81) / powerpoint dia’s
–> mindfulness / Morris over boeddhisme / video: het wraak-protocol / neurologie /
4] zingeving
Wat is de zin van het leven? De antieke filosofie heeft daarop diverse antwoorden geformuleerd; vaak in de vorm van een deugd-ethiek die voortvloeide uit een maatschappelijke moraal. Sinds de Verlichting ligt de nadruk minder op deugdzaamheid, en meer op autonomie; “heb de moed je eigen verstand te gebruiken!” stelde Kant. Nietzsche meende dat om te worden wie je bent, je jezelf moet bevrijden van het streven naar een rationeel principe of sociaal-wenselijk ideaal, en jezelf moet scheppen als een kunstwerk: “amor fati!” Het onder ogen zien van je beperkingen en de wispelturigheid van het lot nopen tot keuzes: fatalisme (slachtofferschap) of zingeving. Onze hedonistische cultuur, met haar focus op geluk als beleving, heeft te weinig oog voor de notie ‘tragedie’. Dit reduceert ons idee van geluk tot genot en plezier, en miskent het belang van het leren omgaan met tegenslag en verlies voor ons welbevinden. Martha Nussbaum vestigt daarom opnieuw de aandacht op het belang van verzoening met het tragische.
–> Schmid over geluk & zingeving / powerpoint dia’s /
video-materiaal behorend bij een eerdere cursus Levensfilosofie oost-west (resumé):
India: brahmanisme / hindoeïsme
–> video: van Bihar tot Bangalore / hindoeïsme / hinduism
India: boeddhisme
–> video: intro / het leven van de Boeddha / deel 2
China: confucianisme
–> video: de 3 stromingen / de weg / China nu 1 / China nu 2
China: daoisme
–> video: Ruben in China / daoism – voor NL ondertitels:
–> klik rechts-onder op settings (tandwieltje) –> subtitles –> Dutch
China & Japan: ch’an- / zen-boeddhisme
–> video: doorzien van emoties / neurologie
Griekenland: Aristoteles & de Stoa
–> video: Socrates / Plato / Aristoteles / Epicurus / Seneca / Spinoza
Europa: mystiek, wetenschap & ervaring
–> video: Eckhart & zen
20e eeuw: existentialisme (Heidegger)
–> video: Heidegger / Being in the world / Himmel über Berlin
leven & geleefd worden in de 21e eeuw
–> video: de herovering van het nu / empathie & hersenen
meer lezen:
– Hans van Rappard & Michiel Leezenberg: Wereld-filosofie
– Hans Joachim Störig: Geschiedenis van de filosofie, deel I
– Jan Bor & Errit Petersma: De verbeelding van het denken (bezint eer ge print: inkt!)
– Bram Moerland: Gnosis en gnostiek – ch2
verder lezen:
oosters / oudheid:
– 25 eeuwen oosterse filosofie – Jan Bor & Karel van der Leeuw
– Oosterse filosofie in een notendop – Michel Dijkstra
hedendaags: Jan Warndorff, Joep Dohmen, René Gude, Trudy Dehue, Paul Verhaege, Harry Kunneman, Dirk de Wachter, Marli Huijer, Coen Simon, Damiaan Denys, Hans Achterhuis, Jan Bransen
.
link naar mijn eerdere cursus oosterse filosofie (van athman tot zen)
.
